Πρωτοχρονιά θεωρούνταν στον αλησμόνητο Πόντο η 1η του Σεπτέμβρη, του «Σταυρίτη», όπως τον έλεγαν από τη μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Τη μέρα αυτή οι Πόντιοι ακολουθούσαν με ιδιαίτερη ευλάβεια κάποια έθιμα που συνήθως τηρούνται την πρώτη μέρα του χρόνου.
Σταυρίτας ή Σταυρίτες ονομαζόταν στην Κερασούντα, τα Κοτύωρα, την Οινόη, τη Χαλδία, Τραπεζούντα, τη Σάντα, και τα Σούρμενα. Σταυρενός ονομαζόταν στην Ινέπολη.
Το πρωί της 1ης Σεπτέμβρη ξυπνούσαν από το χάραμα και ξεκινούσαν τη μέρα τους με την προσευχή στο εικονοστάσι του σπιτιού. Αργότερα πήγαιναν με μεγάλη προφύλαξη στην εκκλησία της ενορίας, για να πάρουν την ευλογία, και ύστερα μπορούσαν να συναντήσουν άλλους ανθρώπους. Φρόντιζαν μάλιστα να βλέπουν αθώα παιδάκια παρά μεγάλους. Αν κατά τύχη συναντούσαν κανέναν μεγάλο, τότε τον «σημάδευαν»· αν η χρονιά πήγαινε καλά, τον υποχρέωναν να ξαναφανεί και την επόμενη 1η του Σεπτέμβρη.
Ακόμα και στο σπίτι δεν επέτρεπαν να μπει κανένας προτού περάσει ο παπάς για να φωτίσει. Η οικοδέσποινα κάτω από το εικονοστάσι τοποθετούσε ένα τραπέζι και πάνω σ’ αυτό έβαζε διάφορα είδη παραγωγής του σπιτιού, για να ευλογούσε ο παπάς που θα φώτιζε.
Προετοιμασία για το χειμώνα
Μέσα στον Σεπτέμβρη γίνονταν και όλες οι προετοιμασίες για το χειμώνα. Εξασφάλιζαν τα καυσόξυλα, προμηθεύονταν από τις πόλεις τα παστά, λάδι, ελιές, ζάχαρη, μέλι κ.ά. Παρασκεύαζαν διάφορα φαγώσιμα, όπως τη μακαρίναν, το πλιγούρι, τα κορκότα, τα στύπα (τουρσιά), τα χοσάφια με αποξηραμένα φρούτα του καλοκαιριού, και άλεθαν το σιτάρι.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια «ελενάριζαν» έγνεθαν τα μαλλιά, έπλεκαν κάλτσες (ορτάρια) και «επαρακάθευαν» ως αργά τη νύχτα.Tags